1. Quy định của pháp luật về quyền nuôi con dưới 36 tháng tuổi
Theo khoản 3 Điều 81 của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, khi cha mẹ ly hôn mà không thỏa thuận được về người trực tiếp nuôi con, Tòa án sẽ quyết định giao con cho một bên, căn cứ vào quyền lợi mọi mặt của con. Đặc biệt, trẻ em dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
Điều này có nghĩa là: người mẹ không đương nhiên được quyền nuôi con dưới 3 tuổi, nếu không chứng minh được mình có đủ điều kiện về kinh tế, tinh thần và môi trường sống để đảm bảo tốt nhất cho đứa trẻ. Đây chính là “kẽ hở hợp pháp” mà người cha có thể khai thác, nếu thật sự mong muốn giành quyền nuôi con.
2. “Không đủ điều kiện nuôi con” được hiểu thế nào?
Trước ngày 01/7/2024, khái niệm “người mẹ không đủ điều kiện trực tiếp nuôi con dưới 36 tháng tuổi” chưa được pháp luật quy định rõ ràng, chủ yếu do Tòa án đánh giá từng trường hợp cụ thể. Tuy nhiên, từ ngày 01/07/2024, Nghị quyết 01/2024/NQ-HĐTP chính thức có hiệu lực đã làm rõ tiêu chí xác định trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con theo quy định tại khoản 3 Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014.
Cụ thể, người mẹ được xem là không đủ điều kiện trong các trường hợp sau:
- Mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bệnh nặng khác, khiến không thể tự chăm sóc bản thân hoặc không thể trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng con.
Ví dụ: Trường hợp người mẹ bị đột quỵ và liệt nửa người, không còn khả năng đi lại, thì Tòa án sẽ không giao con dưới 36 tháng tuổi cho người mẹ trực tiếp nuôi dưỡng. - Có thu nhập mỗi tháng thấp hơn một nửa mức lương tối thiểu vùng tại nơi cư trú và không có tài sản nào khác có thể dùng để chăm sóc, nuôi dưỡng con.
Ví dụ: Mức lương tối thiểu vùng I năm 2025 là 4.680.000 đồng/tháng, nếu người mẹ chỉ có thu nhập dưới 2.340.000 đồng/tháng và không có tài sản đáng kể khác thì được coi là không đủ điều kiện kinh tế. - Không có điều kiện về thời gian tối thiểu để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
Ví dụ: Người mẹ làm công việc theo ca luân phiên, thường xuyên đi công tác xa dài ngày, không có ai hỗ trợ chăm sóc con nhỏ, thì được coi là không đủ điều kiện về thời gian chăm con
3.Người cha cần chuẩn bị gì để giành quyền nuôi con dưới 3 tuổi?
Để tăng khả năng giành quyền nuôi con, người cha cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và chứng cứ chứng minh 3 nhóm điều kiện quan trọng sau:
(1) Điều kiện vật chất:
- Hợp đồng lao động, bảng lương, sao kê ngân hàng chứng minh thu nhập ổn định.
- Giấy tờ sở hữu nhà ở hoặc hợp đồng thuê nhà (ưu tiên nhà có không gian riêng cho trẻ nhỏ).
- Môi trường sống sạch sẽ, an toàn, phù hợp với nhu cầu sinh hoạt của trẻ nhỏ (có thể dùng hình ảnh, video làm chứng cứ).
(2) Điều kiện chăm sóc – nuôi dưỡng:
- Lịch làm việc linh hoạt hoặc có người hỗ trợ chăm sóc trẻ (ví dụ: ông bà nội, người giúp việc…).
- Kiến thức nuôi dạy trẻ: Có thể bổ sung qua việc từng đưa con đi khám bệnh, tiêm chủng, tham gia lớp tiền sản, hoặc có sự hiểu biết rõ ràng về việc chăm sóc trẻ nhỏ.
(3) Chứng cứ về việc người mẹ không đủ điều kiện nuôi con:
- Giấy xác nhận tình trạng sức khỏe tâm thần, đơn tố cáo, biên bản làm việc với công an (nếu có bạo lực gia đình).
- Bằng chứng về hành vi không quan tâm chăm sóc con (tin nhắn, hình ảnh, nhân chứng…).
- Các vấn đề khác như quan hệ ngoài luồng, nghiện chất, hay bỏ bê con… nếu có cơ sở.
4. Tòa án đánh giá như thế nào trong thực tiễn?
Trong các vụ việc tranh chấp quyền nuôi con nhỏ, Tòa án sẽ không xét xử dựa trên cảm tính hay định kiến giới. Thay vào đó, Tòa tập trung vào câu hỏi cốt lõi: ai là người có thể đảm bảo tốt nhất quyền lợi của đứa trẻ về vật chất, tinh thần, sức khỏe và sự phát triển lâu dài?
Giành quyền nuôi con, đặc biệt là con dưới 3 tuổi, không phải là một “cuộc chiến”, mà là một quá trình chứng minh pháp lý dựa trên sự chuẩn bị bài bản, hợp lý và nhân văn. Người cha không nên tiếp cận vấn đề bằng cảm xúc, mà cần:
- Làm việc sớm với luật sư có kinh nghiệm để xây dựng chiến lược cụ thể.
- Hành xử đúng mực trong suốt quá trình ly hôn và sau ly hôn (tránh nói xấu, công kích người mẹ).
- Ưu tiên quyền lợi của con, chứ không đặt nặng “thắng – thua” cá nhân.
Việc người cha giành quyền nuôi con dưới 36 tháng tuổi hoàn toàn không phải là điều bất khả thi. Quan trọng là cần có hiểu biết pháp lý đúng đắn, chứng cứ rõ ràng và sự đồng hành từ người có chuyên môn. Nếu bạn đang đứng trước quyết định quan trọng này, hãy tìm đến một đơn vị pháp lý uy tín để được tư vấn và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình – và quan trọng hơn, của chính đứa trẻ.
Dịch vụ tư vấn của chúng tôi
Hãy liên hệ HD Luật & Fdico để được hỗ trợ tư vấn và giải đáp thắc mắc kịp thời. Bên cạnh những giải pháp hữu ích về Hôn nhân và gia đình, chúng tôi còn cung cấp các dịch vụ:
- Soạn đơn ly hôn đơn phương
- Soạn đơn ly hôn thuận tình
- Ly hôn vắng mặt
- Chia tài sản khi ly hôn
- Ly hôn với người nước ngoài
- Tư vấn quyền nuôi con và nghĩa vụ cấp dưỡng
- Tư vấn phân chia tài sản
Hãy liên hệ ngay với Hotline – 0988.073.181 để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
